Odpowiedzialność leśniczego i podleśniczego za reklamacje drewna
Zawierając umowy o sprzedaż drewna Nadleśnictwa co do zasady przyjmują na siebie również odpowiedzialność za jego jakość, czyli za zgodność z parametrami opisanymi w umowie. Mimo starannej pracy leśniczych, podleśniczych i inżynierów nadzoru – zdarzają się reklamacje. Czy w przypadku uznania reklamacji za zasadną przez Nadleśnictwo leśniczy lub podleśniczy może być obciążony skutkami finansowymi wydania odbiorcy wadliwego drewna?
Sprzedaż drewna, jak zresztą sprzedaż każdego produktu, generuje reklamacje. Przy czym w przypadku drewna – ze względu na właściwości tego materiału i jego wartość – roszczenia reklamacyjne są niejednokrotnie rozbudowane o koszty transportu drewna oraz jego składowania, a sama procedura reklamacyjna jest wyjątkowo wnikliwa. Uznanie reklamacji wiąże się z konkretnymi konsekwencjami finansowymi dla Nadleśnictwa, toteż niejednokrotnie spotykam się z pytaniami czy możliwe jest obciążenie leśniczego lub podleśniczego kwotą uznanych roszczeń nabywcy drewna za to, że wydał drewno niespełniające wymogów przewidzianych umową o sprzedaż drewna.
Zgodnie z art. 114 Kodeksu pracy: „Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach niniejszego rozdziału.” W dalszych przepisach Kodeksu pracy wskazuje się, że pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda, a na pracodawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że ro pracownik jest odpowiedzialny za szkodę i że szkoda ma określoną wysokość.
W Kodeksie pracy funkcjonuje rozróżnienie na szkodę wyrządzoną nieumyślnie i na szkodę wyrządzoną umyślnie.
W przypadku szkody nieumyślnej odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Z kolei w przypadku szkody umyślnej – pracownik może odpowiadać za nią do pełnej wysokości szkody.
W dużym uproszczeniu – wina umyślna polega na tym, że pracownik z premedytacją dąży do wyrządzenia szkody, czyli w tym wypadku doskonale zdaje sobie sprawę z wadliwości drewna, ale wydaje je, aby narazić pracodawcę na roszczenia ze strony odbiorcy drewna. Z kolei wina nieumyślna polega na lekkomyślności – gdy pracownik bezpodstawnie przypuszcza, że uniknie wyrządzenia szkody albo na niedbalstwie – gdy nie przewiduje wyrządzenia szkody, mimo że mógł i powinien to przewidzieć nastąpienie tego skutku.
W związku z powyższym uznać można, iż istnieją podstawy prawne do obarczenia leśniczego lub podleśniczego skutkami finansowymi uznania reklamacji, spowodowanej wydaniem przez nich niespełniającego ustaleń jakościowych drewna. Aczkolwiek zanim podejmiemy decyzję o obciążeniu pracowników, musimy ustalić czy:
– pracownik nie wykonał lub nienależycie wykonał swoje obowiązki pracownicze – w tej kwestii konieczne jest odniesienie się do zakresu obowiązków pracowników oraz wewnątrzzakładowych regulacji,
– pracownik wyrządził szkodę ze swojej winy, to jest wydał nieprawidłowe drewno umyślnie, w wyniku lekkomyślności czy niedbalstwa,
– została wyrządzona szkoda – obciążenie pracownika powinno więc następować w przypadku wniesienia reklamacji przez odbiorcę drewna oraz jej uznanie w całości lub w części przez Nadleśnictwo.
Ponadto, w związku z ciężarem dowodu spoczywającym na pracodawcy – to Nadleśnictwo musi wykazać zaistnienie opisanych powyżej przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika. Dlatego nie warto od razu obciążać pracownika, bez głębszej refleksji dotyczącej przede wszystkim tego, czy pracownik miał faktyczną możliwość weryfikacji jakości drewna przed jego wydaniem. Warto bowiem pamiętać, że pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Do tematu należy podchodzić rozważnie i indywidualnie do każdego przypadku. Czym innym jest bowiem sytuacja, w której leśniczy nie zauważył ewidentnych wad, widocznych na pierwszy rzut oka, a czym innym sytuacja, w której np. leśniczy nie zauważył sęków, bo znajdowały się na tej części kłody, która przylegała do ziemi i nie mógł obrócić danej sztuki.
Dodatkowo, trzeba przeanalizować czy pracownik ponosi samodzielną odpowiedzialność za szkodę, bowiem jeśli drewno było np. wydawane przez podleśniczego i leśniczego, to istnieje możliwość obciążenia ich odpowiedzialnością za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy, a jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody – odpowiadają oni w częściach równych.
Podsumowanie
W przypadku sprzedaży drewna, podobnie jak w innych branżach, również pojawiają się reklamacje, których skutkami finansowymi można obciążyć pracowników. Warunkiem takiego obciążenia jest jednak wykazanie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pracowników oraz rozwaga i indywidualne podejście przy rozpatrywaniu każdego przypadku.
KODEKS PRACY A PONADZAKŁADOWY UKŁAD ZBIOROWY PRACY
Szkolenie będzie dotyczyć różnic pomiędzy tym, jak prawa i obowiązki pracowników kształtują przepisy powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, a jak ma się do tego Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników Lasów Państwowych, tak aby w efekcie uniknąć stosowania nieodpowiednich regulacji.
