Najczęściej zatem do zasiedzenia nieruchomości przez Nadleśnictwo mogło dojść po 4 czerwca 2019 r., ale zauważyć należy, że data zasiedzenia jest problemem bardzo złożonym, wymagającym każdorazowo pogłębionej analizy w oparciu o szereg przepisów przejściowych, w tym regulacji sprzed kilku dekad. Ponadto, przy ustalaniu daty zasiedzenia należy brać również pod uwagę to, czy prawowity właściciel nieruchomości miał możliwość odwołania się od władczych aktów państwa albo do dochodzenia zwrotu władztwa nad swoją nieruchomością, a także to, czy otrzymał rekompensatę za wywłaszczenie mu nieruchomości. Różnych wariantów stanu faktycznego może być naprawdę bez liku, jednakże celem przedmiotowego artykułu nie jest rozważanie konkretnych możliwych dat zasiedzenia, ale stworzenie swoistego rodzaju poradnika, jak sprawnie przeprowadzić proces zasiedzenia.

Co więc należy wziąć pod uwagę przy przygotowywaniu wniosku o zasiedzenie?

1. Należy przeanalizować stan faktyczny danej sprawy.

W ramach analizy stanu faktycznego należy ustalić, na jakiej podstawie Nadleśnictwo uzyskało władztwo nad daną nieruchomością i w którym roku miało to miejsce. Dalej, należy rozważyć czy Nadleśnictwo było posiadaczem nieruchomości w złej czy dobrej wierze. Najczęściej będziemy mieli do czynienia ze złą wiarą, ponieważ Nadleśnictwo mogło sprawdzić księgi wieczyste nieruchomości i na tej podstawie dowiedzieć się, że nie jest właścicielem nieruchomości. Następnie należy ustalić datę zasiedzenia, co najlepiej zrobić z obsługującym Nadleśnictwo radcą prawnym lub adwokatem, który będzie w stanie przebrnąć przez odpowiednie przepisy.

2. Należy wykluczyć pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Jeśli w archiwum Nadleśnictwa znajdują się dokumenty dotyczące przejęcia nieruchomości, należy rozważyć wniesienie pozwu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym zamiast wniosku o zasiedzenie. Jeżeli nieruchomość była przejęta na podstawie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej albo dekretu o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa i Nadleśnictwo dysponuje odpowiednimi protokołami przejęcia – uzasadnione będzie złożenie pozwu o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Do przejęcia nieruchomości na podstawie tych dekretów dochodziło z mocy prawa, a protokoły przejęcia stanowiły podstawę przekazania władztwa nad nieruchomością, w związku z tym Nadleśnictwo powinno być wpisane do księgi wieczystej zamiast dawnego właściciela.

3. Należy ustalić krąg uczestników postępowania.

Każde z postępowań powinno mieć tzw. „drugą stronę”. Tak więc we wniosku o zasiedzenie również powinniśmy wskazać podmioty występujące po stronie przeciwnej, czyli najczęściej spadkobierców dawnych właścicieli nieruchomości. Ustalenie ich danych nie jest proste, ponieważ najpierw należy sprawdzić czy w ogóle przeprowadzono postępowania spadkowe po dawnych właścicielach nieruchomości, a następnie ustalić adresy spadkobierców. Jeśli postępowań spadkowych nie przeprowadzono – trzeba będzie je przeprowadzić na wniosek Nadleśnictwa. W związku z tym konieczne jest podjęcie następujących działań:

1) sprawdzenie w miejscowym sądzie czy toczyło się postępowanie spadkowe po dawnych właścicielach nieruchomości,

2) jeśli tak – ustalenie danych adresowych spadkobierców poprzez wgląd do akt postępowania spadkowego albo wystąpienie z wnioskiem o podanie danych adresowych z rejestru PESEL do gminy (w obu przypadkach należy wykazać się interesem prawnym, którym jest złożenie wniosku o zasiedzenie),

3) jeśli nie – wystąpienie z wnioskiem do Urzędu Stanu Cywilnego o wydanie skróconych odpisów aktów zgonu, małżeństwa i urodzenia, na podstawie których można ustalić krąg potencjalnych spadkobierców oraz wystąpienie z wnioskiem o podanie danych adresowych z rejestru PESEL do gminy, a w dalszej kolejności – wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku i oczekiwanie na ostateczne ustalenie spadkobierców, którzy będą stroną w postępowaniu o zasiedzenie.

4. Należy precyzyjnie określić przedmiot zasiedzenia.

We wniosku o zasiedzenie należy podać obszar zasiedzenia i odwołać się do numerów działek ewidencyjnych oraz numerów ksiąg wieczystych. W przypadku zmian ewidencyjnych na przestrzeni lat, dobrze jest złożyć wraz z wnioskiem wykaz zmian ewidencyjnych, który zobrazuje, jak zmieniały się numery działek danej nieruchomości. Do wniosku dobrze jest załączyć wypisy i wyrysy z ewidencji gruntów i budynków oraz mapę sporządzoną przez geodetę, w szczególności jeśli przedmiotem zasiedzenia mają być działki z oznaczeniem „cz”, bowiem ustalenie części działek najczęściej budzi kontrowersje.

5. Należy zgromadzić dowody na poparcie swoich twierdzeń.

Wniosek o zasiedzenie musi być odpowiednio uzasadniony, to jest musimy w nim wykazać, że faktycznie nieprzerwanie władamy nieruchomością jak właściciel przez odpowiedni, uprawniający do zasiedzenia okres. W tym celu warto powołać następujące dowody:

• z zeznań świadków, w tym również dawnych pracowników Nadleśnictwa,
• z Planów Urządzenia Lasu sporządzanych na przestrzeni lat, potwierdzających prowadzenie gospodarki leśnej na danym terenie,
• z deklaracji podatkowych składanych na przestrzeni lat lub z zaświadczenia gminy o płatności przez Nadleśnictwo podatków przez określony czas,
• z historycznych map uwzględniających nieruchomość w zasobach Nadleśnictwa,
• z umów dotyczących nieruchomości, jeśli były zawierane.
•  

6. Należy wpisać ostrzeżenie w księdze wieczystej o toczącym się postępowaniu.

Aby uniknąć sytuacji, w której spadkobiercy dawnych właścicieli jakimś sposobem zbędą nieruchomość na rzecz innej osoby – we wniosku o zasiedzenie należy złożyć wniosek o wpisanie przez sąd ostrzeżenia o toczącym się postępowaniu do księgi wieczystej danej nieruchomości.

7. Należy uzbroić się w cierpliwość 😉

Postępowania w sprawach o zasiedzenie nie są proste, ponieważ wymagają dotarcia do wielu osób i sięgnięcia do historycznych informacji. W związku z tym należy nastawić się na długotrwałe postępowanie sądowe.