Czym w ogóle jest mediacja? Jest to sposób pozasądowego rozwiązywania sporów. Mediacja może odbywać się w trakcie postępowania sądowego lub poza postępowaniem sądowym, zarówno ze skierowania sądu, jak i z własnej inicjatywy stron. Jakie są zatem zalety mediacji?

UNIWERSALNOŚĆ – mediacji można poddać spór w zasadzie z każdej dziedziny.

SZYBKOŚĆ – mediacja ma na celu sprawne rozwiązanie sporu istniejącego pomiędzy stronami w możliwie jak najkrótszym czasie. Podczas gdy rozstrzygnięcie sprawy sądowej zajmuje – w zależności od stopnia jej skomplikowania – od kilkunastu miesięcy do kilku lat, w czasie mediacji kompromis można osiągnąć nawet po jednym spotkaniu mediacyjnym.

BRAK OGRANICZENIA W CZASIE – mediację można przeprowadzić praktycznie na każdym etapie postępowania sądowego lub sporu.

DOBROWOLNOŚĆ – mediacja to proces dobrowolny, a więc na każdym jej etapie można zmienić zdanie i zakończyć mediację bez żadnych konsekwencji. Można też nie wyrazić zgody na mediację i w ogóle do niej nie przystępować.

TAJEMNICA – postępowanie mediacyjne nie jest jawne, w związku z czym strony i ich pełnomocnicy nie mogą powoływać się w postępowaniu sądowym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym. Zatem to, z czyjej winy mediacja skończyła się fiaskiem, pozostanie bez wpływu na wynik postępowania sądowego.

SKUTECZNOŚĆ – ugoda zawarta przed mediatorem i zatwierdzona przez sąd ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i może być tytułem wykonawczym. Zakończenie sporu w wyniku mediacji jest więc prostym środkiem do pozostawienia konfliktu za sobą.

ODFORMALIZOWANIE – mediacja to postępowanie zakładające minimum formalności, z założenia proste i przyjazne dla stron, które – przy wsparciu mediatora – mogą rozstrzygnąć swój spór nawet bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

POMOC PROFESJONALNEGO MEDIATORA – mediacja jest prowadzona przez bezstronnego i niezależnego mediatora, którego zadaniem nie jest ocena stron sporu, odrzucanie proponowanych przez nich rozwiązań czy przymuszanie ich do zawarcia ugody, lecz stworzenie komfortowych warunków, w których strony – przy wsparciu mediatora – wypracują satysfakcjonujący je kompromis.

PRZYJAZNE WARUNKI – mediacja może odbywać się w siedzibie mediatora lub w innym wybranym przez strony miejscu, zapewniającym możliwość mediacji. Będąc uczestnikiem mediacji – nie trzeba stresować się pobytem w budynku sądu, urzędową atmosferą, można w każdej chwili poprosić o przerwę, szklankę wody lub przełożenie mediacji na inny termin. Można mieć pewność, że każda ze stron będzie mieć czas na zaprezentowanie swojego stanowiska bez popędzania i przerywania, a gdy nie będzie czuć się komfortowo w obecności drugiej strony – może poprosić o rozmowę z mediatorem na osobności.

OGRANICZENIE UCZESTNIKÓW SPORU – celem mediacji jest osiągnięcie porozumienia pomiędzy stronami, do czego – w przeciwieństwie do postępowania sądowego – nie są potrzebni świadkowie, biegli czy publiczność. Tym samym można wypracować kompromis w kameralnych warunkach, bez konieczności roztrząsania sporu przed dodatkowymi osobami i bez ulegania ich wpływom, co pozwala na uniknięcie eskalacji konfliktu i ograniczenie kręgu zwaśnionych osób.

NISKIE KOSZTY – mediacja jest postępowaniem o wiele tańszym niż postępowanie sądowe, w którym – oprócz opłaty sądowej – niejednokrotnie trzeba ponieść dodatkowe koszty, takie jak wynagrodzenie pełnomocnika czy biegłego. Dla przykładu, w sprawach cywilnych o prawa majątkowe , gdzie mediacja następuje na podstawie skierowania przez sąd, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150,00 złotych i nie więcej niż 2000,00 złotych za całość postępowania mediacyjnego, czyli np. przy sporze o 50.000,00 złotych uczestnicy mediacji musieliby ponieść koszt 500,00 złotych, podczas gdy w postępowaniu sądowym – 2.500,00 złotych. W przypadku mediacji na podstawie umowy – wysokość wynagrodzenia mediatora zależy od uzgodnień stron.

Jakie natomiast są wady mediacji? Paradoksalnie to, co dla jednych jest zaletą, dla innych może być wadą – a mianowicie: BRAK UDZIAŁU SĄDU w rozstrzygnięciu sporu. W mediacji to strony wypracowują kompromis i warunki ugody, zatem w razie zastrzeżeń co do sposobu rozwiązania sprawy nie będzie można powołać się na koronny argument, że sąd tak orzekł. Zawsze zatem może pojawić się pole do zarzutów, że przed sądem można było więcej ugrać lub że warunki ugody są efektem sympatii do dłużnika, albo – co gorsza – jakichś korzyści. Wydaje się jednak, że ryzyko negatywnej oceny kompromisu wypracowanego w drodze mediacji jest niewielkie w związku z przewidzianym w Zarządzeniu obowiązkiem dokonania pisemnej oceny skutków ugody z rozstrzygnięciem wszystkich za i przeciw.