Nasza praktyka pokazuje, że równoważnik pieniężny rodzi wiele pytań i wątpliwości interpretacyjnych.

Jednym z częściej podnoszonych problemów jest to, co zrobić w sytuacji, gdy gmina nie wydała zestawienia danych dotyczących czynszów najmu lokali mieszkalnych nienależących do publicznego zasobu mieszkaniowego, położonych na jej obszarze lub części? Takie zestawienie stanowi jedną z podstaw do obliczenia równoważnika, więc jeżeli dokument ten nie został sporządzony, należy zwrócić się do gminy o jego sporządzenie. Dodania wymaga, że art. 4a ust. 1  ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego stanowi, że: „Gmina w wojewódzkim dzienniku urzędowym co roku, w terminie do końca pierwszego kwartału roku następnego, ogłasza zestawienie danych dotyczących czynszów najmu lokali mieszkalnych nienależących do publicznego zasobu mieszkaniowego, położonych na jej obszarze lub części.” Sposób sformułowania tego przepisu (użycie słowa „ogłasza”) pozwala na przyjęcie, że gmina ma ustawowy obowiązek ogłoszenia takiego zestawienia, a nie jedynie prawo do jego publikacji.

Kolejną często poruszaną kwestią jest to, czy należy przyjąć stawki z gminy, w której pracownik zamieszkuje czy z tej, w której jest zameldowany. Odpowiedź na to pytanie wynika wprost z treści § 8 wskazanego powyżej rozporządzenia, w którym wyraźnie wspomina się o gminie, w której pracownik zamieszkuje. Zameldowanie nie ma więc wpływu na obliczenie równoważnika, no chyba że pracownik jednocześnie jest zameldowany i mieszka w jednej gminie 🙂

Wątpliwości też wzbudza pojęcie pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym. O ile § 2 ust. 2 rozporządzenia precyzuje, kto jest uznawany za członka rodziny pracownika na potrzeby wypełnienia wniosku o przyznanie bezpłatnego mieszkania albo równoważnika pieniężnego (małżonek pracownika; dzieci pracownika – własne lub małżonka, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej – do ukończenia przez nie wieku 25 lat – ograniczenie wieku nie dotyczy dzieci niepełnosprawnych, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem właściwego organu; rodzice pracownika i jego małżonka, przy czym za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające), to pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym nie doczekało się definicji. Najczęściej przyjmuje się, że chodzi o wspólne zamieszkiwanie, ale Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2017 r. (sygn. akt: III UK 181/16) stwierdził, że: „Ocena, czy osoba pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie może tu mieć decydującego znaczenia. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują.”

A co w przypadku, gdy mamy do czynienia z małżeństwem leśników uprawnionych do równoważnika pieniężnego? Zbieg tych uprawnień rozstrzyga § 3 rozporządzenia – w takiej sytuacji przyznaje się jeden równoważnik pieniężny.

Czy równoważnik pieniężny przysługuje po ustaniu stosunku pracy z uprawnionym pracownikiem? Zarówno rozporządzenie, jak i Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla Pracowników Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe milczą na ten temat, więc można założyć, że równoważnik nie powinien być wypłacany, jeśli dojdzie do zakończenia współpracy z uprawnionym niegdyś pracownikiem.