Obniżenie ceny nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków

Jednostki Lasów Państwowych zarządzają w imieniu Skarbu Państwa również nieruchomościami, które wpisane są do rejestru zabytków. W konsekwencji mogą one być przedmiotem transakcji sprzedaży, której należy dokonywać w tym wypadku nie tylko w oparciu o przepisy ustawy o lasach, ale również ustawy o gospodarce nieruchomościami – przewidującej specjalną bonifikatę. Jest to jedno z odstępstw od zasady, że ustawa o lasach w sposób wyłączny reguluje zasady obrotu nieruchomościami pozostającymi w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.

Zgodnie z art.  68 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami: „Ustaloną, zgodnie z art. 67, cenę nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków obniża się o 50%. Właściwy organ może, za zgodą odpowiednio wojewody albo rady lub sejmiku, podwyższyć lub obniżyć tę bonifikatę.” Art. 67 tejże ustawy stanowi, że: „1. Cenę nieruchomości ustala się na podstawie jej wartości. 1a. Cena lokalu, oznaczonego jako przedmiot odrębnej własności, obejmuje lokal wraz z pomieszczeniami przynależnymi, w rozumieniu ustawy o własności lokali oraz udział w nieruchomości wspólnej. 2. Przy sprzedaży nieruchomości w drodze przetargu stosuje się następujące zasady ustalania cen: 1) cenę wywoławczą w pierwszym przetargu ustala się w wysokości nie niższej niż wartość nieruchomości; 2) cenę wywoławczą w drugim przetargu można ustalić w wysokości niższej niż wartość nieruchomości, jednak nie niższej niż 50% tej wartości; 3) cenę nieruchomości, którą jest obowiązany zapłacić jej nabywca, ustala się w wysokości ceny uzyskanej w wyniku przetargu; 4) jeżeli drugi przetarg zakończył się wynikiem negatywnym, cenę nieruchomości ustala się w rokowaniach z nabywcą w wysokości nie niższej niż 40% jej wartości. 3. Przy sprzedaży nieruchomości w drodze bezprzetargowej, o której mowa w  art. 37 ust. 2 i 3 cenę nieruchomości ustala się w wysokości nie niższej niż jej wartość, z zastrzeżeniem ust. 3a. 3a. Jeżeli nieruchomość jest sprzedawana w drodze bezprzetargowej w celu realizacji roszczeń przysługujących na mocy niniejszej ustawy lub odrębnych przepisów, cenę nieruchomości ustala się w wysokości równej jej wartości. 4. Przepisów ust. 2-3a nie stosuje się przy zbyciu nieruchomości na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 61 ust. 1.”

Obniżenie ceny nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków - zdjęcie
cytat - zdjęcie

Brzmienie art. 68 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie wskazuje, aby miał on zastosowanie do nieruchomości Lasów Państwowych, jednak kwestię tę przesądził Sąd Najwyższy.

W wyroku z dnia 21 maja 2004 r. (sygn. akt: V CK 503/03) Sąd Najwyższy skonstatował, że: „Przepis art. 68 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.) przewidujący obniżenie o 50% ceny nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, stosuje się także do sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa podlegających przepisom ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 ze zm.).” W praktyce oznacza to, że jednostka sprzedająca nieruchomość wpisaną do rejestru zabytków – ma obowiązek zastosować 50% bonifikatę, która wedle Sądu Najwyższego nie może podlegać obniżeniu. Wynika to z kolejnej tezy postawionej w przytoczonym powyżej orzeczeniu: „Również brzmienie art. 68 ust. 3 GospNierU wskazuje na bezwzględny obowiązek zredukowania ceny nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, gdyż w tekście tego przepisu ustawodawca, tak jak poprzednio w art. 40 ust. 4, użył sformułowania „obniża się o 50%”. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20.4.1995 r., I CRN 36/95, użycie formy fleksyjnej czasownika obniżyć w postaci „obniża się” oznacza samoistność lub wręcz automatyzm działania. Zatem, wbrew odmiennym zapatrywaniom skarżącego, 50% bonifikata przewidziana w art. 68 ust. 3 GospNierU ma charakter obligatoryjny. Trzeba dodać, że pogląd taki wyrażany jest także w doktrynie, która określa bonifikatę przewidzianą w art. 68 ust. 3 GospNierU mianem „ustawowej” czy „obligatoryjnej”. Wątpliwości budzić może jedynie zakres dopuszczalnej swobody umów, ponieważ w zdaniu drugim art. 68 ust. 3 GospNierU ustawodawca upoważnił właściwy organ do podwyższenia lub obniżenia tej bonifikaty. Zestawienie zakresu zawartego w zdaniu drugim upoważnienia z brzmieniem zdania pierwszego analizowanego przepisu wskazuje na jego wewnętrzną sprzeczność. Dyrektywy wykładni językowej i logicznej przemawiają za trafnością poglądu wyrażonego w doktrynie, że usunięcie tej sprzeczności prowadzić powinno do wniosku, iż właściwy organ mógłby jedynie podwyższyć 50% bonifikatę, gdyż upoważnienie do jej obniżenia budzi uzasadnione zastrzeżenia.”

W konsekwencji, przy sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków należy mieć na uwadze przytoczony powyżej pogląd Sądu Najwyższego.

Podsumowanie

Ustawa o gospodarce nieruchomościami ma uzupełniające zastosowanie w przypadku obrotu nieruchomościami, uregulowanego w ustawie o lasach. W związku z tym przy sprzedaży nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków należy stosować art. 68 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, co jednoznacznie stwierdził Sąd Najwyższy.

NAJEM CZY DZIERŻAWA?

W czasie tego szkolenia szczegółowo omówimy problematykę najmu i dzierżawy, różnic między tymi umowami, a także wskażemy, jak najlepiej jest skonstruować postanowienia umowne, tak aby później uniknąć problemów, z którymi stykaliśmy się w naszej praktyce. Oczywiście zapewnimy ciekawe materiały szkoleniowe, w tym wzory umów, z których możesz później korzystać.

zdjecie blog
autor

Autor

Anna Łęczyńska - radca prawny od 2011 roku zajmujący się tematyką leśną.