Czy pracownik otrzymujący równoważnik pieniężny może zakupić najmowane mieszkanie?
Przepisy dotyczące zakupu mieszkań przez pracowników Lasów Państwowych niejednokrotnie budzą kontrowersje nie tylko ze względu na samą instytucję bonifikaty, ale również na szereg luk w tych przepisach. Jedną z nieuregulowanych kwestii jest to, czy pracownik, który jest uprawniony do otrzymania bezpłatnego mieszkania w jednej jednostce, lecz go nie otrzymał i w związku z tym wystąpił o wypłatę równoważnika pieniężnego, może nabyć przeznaczone do sprzedaży mieszkanie, które najmuje z zasobów Lasów Państwowych w innej jednostce.
Zgodnie z art. 40a ust. 4 ustawy o lasach:
„Pracownicy i byli pracownicy Lasów Państwowych mający co najmniej trzyletni okres zatrudnienia w Lasach Państwowych, z wyjątkiem osób, z którymi stosunek pracy rozwiązany został bez wypowiedzenia z winy pracownika, posiadają pierwszeństwo nabycia lokali, których są najemcami i w których mieszkają. Cena sprzedaży lokalu podlega łącznemu obniżeniu o 6% za każdy rok zatrudnienia w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych i o 3% za każdy rok najmu tego lokalu, nie więcej jednak niż o 95%, a spłata należności może zostać rozłożona na 60 rat miesięcznych, przy czym oprocentowanie nie może przekraczać w stosunku rocznym stopy referencyjnej, określającej minimalne oprocentowanie podstawowych operacji otwartego rynku prowadzonych przez Narodowy Bank Polski, powiększonej o 2 punkty procentowe. Jeżeli osobą uprawnioną jest emeryt lub rencista, cena nabycia lokalu ustalona jest na 5% jego wartości.”
Warunki nabycia lokalu na tej podstawie są następujące:
– co najmniej trzyletni okres zatrudnienia w Lasach Państwowych,
– istnienie stosunku najmu,
– zamieszkiwanie w lokalu.
Co istotne, ustęp ten nie uzależnia sprzedaży lokalu od długości trwania stosunku najmu (jak to ma miejsce w przypadku art. 40a ust. 7 ustawy o lasach), a długość najmu ma jedynie znaczenie przy wyliczeniu ceny.
Z kolei art. 46 ust. 1 punkt 2 ustawy o lasach przewiduje, że pracownicy Służby Leśnej mają prawo do bezpłatnego mieszkania, jeżeli stanowisko oraz charakter pracy związane są z koniecznością zamieszkania w miejscu jej wykonywania. W ust. 3 tegoż artykułu wskazuje się, że w razie braku mieszkań będących w zarządzie Lasów Państwowych na wyżej wymienione potrzeby, pracownikowi przysługuje równoważnik pieniężny. Jak wynika z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk w Służbie Leśnej, na których zatrudnionym pracownikom przysługuje bezpłatne mieszkanie albo równoważnik pieniężny, oraz sposobu i trybu przyznawania i zwalniania tych mieszkań, a także ustalania i wypłaty równoważnika pieniężnego – uprawnione do bezpłatnego mieszkania lub do równoważnika są osoby zatrudnione na stanowisku nadleśniczego i leśniczego.
Podsumowując przytoczone powyżej przepisy stwierdzić należy, że brak jest przesłanek prawnych do stwierdzenia, że osoba, której przysługuje bezpłatne mieszkanie albo równoważnik w jednej jednostce, a która jest najemcą lokalu z zasobów Lasów Państwowych w innej jednostce, nie ma pierwszeństwa nabycia tego lokalu. Taka interpretacja, wobec braku przepisów prawa, które wyraźnie by o tym stanowiły, byłaby naruszeniem art. 40a ust. 4 ustawy o lasach. Skoro lokal jest nieprzydatny danej jednostce i jest przeznaczany do sprzedaży, to nie można pominąć pierwszeństwa najemcy.
Inaczej by było, gdyby lokal ten był wykorzystywany jako bezpłatne mieszkanie. Wówczas nie mógłby być zakwalifikowany jako lokal nieprzydatny Lasom Państwowym, zgodnie z § 8 w związku z § 7 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 października 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu sprzedaży lokali i gruntów z budynkami mieszkalnymi w budowie oraz kryteriów kwalifikowania ich jako nieprzydatne Lasom Państwowym, a także trybu przeprowadzania przetargu ograniczonego.
Sprzedaż byłaby również niemożliwa, gdyby najemca był uprawniony do bezpłatnego mieszkania w jednostce, w której pracuje, a stosunek najmu dalej byłby sztucznie utrzymywani, zamiast zmiany na bezpłatne mieszkanie – wówczas taka sytuacja mogłaby być zakwalifikowana jako nadużycie prawa.
Natomiast w realiach, gdy jest mowa o dwóch różnych jednostek i spełnione są warunki z art. 40a ust. 4 ustawy o lasach – brak jest przeciwwskazań do sprzedaży najemcy takiego lokalu, mimo że pobiera on równoważnik, który tak naprawdę przysługuje tej osobie za to, że macierzysta jednostka nie jest mu w stanie zapewnić mieszkania i musi mieszkać gdzie indziej, ponosząc z tego tytułu koszty.
Podsumowanie
Pracownik, któremu przysługuje bezpłatne mieszkanie lub równoważnik pieniężny w danej jednostce, a który jest najemcą lokalu z zasobu innej jednostki, może skorzystać z pierwszeństwa w zakupie tego lokalu w przypadku jego przeznaczenia do sprzedaży.
KODEKS PRACY A PONADZAKŁADOWY UKŁAD ZBIOROWY PRACY
Szkolenie będzie dotyczyć różnic pomiędzy tym, jak prawa i obowiązki pracowników kształtują przepisy powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, a jak ma się do tego Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników Lasów Państwowych, tak aby w efekcie uniknąć stosowania nieodpowiednich regulacji.
