Czy Nadleśnictwo może prowadzić działalność gospodarczą inną niż gospodarka leśna?
Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe zostało stworzone do tego, aby zarządzać nieruchomościami leśnymi w imieniu Skarbu Państwa i prowadzić gospodarkę leśną. Jednakże zarządzane przez Nadleśnictwa tereny są niejednokrotnie tak atrakcyjne, że kuszące jest rozszerzenie działalności prowadzonej przez Nadleśnictwo np. o świadczenie usług okołoturystycznych (w szczególności usługi przewodnickie, noclegowe, wynajem sprzętu). Należy jednak rozważyć czy w oparciu o obowiązujące regulacje jest to w ogóle możliwe?
Zgodnie art. 4 ust. 1 ustawy o lasach – lasami stanowiącymi własność Skarbu Państwa zarządza Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Art. 32 ustawy stanowi, że Lasy Państwowe jako państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej reprezentują Skarb Państwa w zakresie zarządzanego mienia, a w ich skład wchodzą następujące jednostki organizacyjne: Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych, Nadleśnictwa, inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. W art. 50 ust. 1 ustawy o lasach zastrzeżono, że Lasy Państwowe prowadzą działalność na zasadzie samodzielności finansowej i pokrywają koszty działalności z własnych przychodów.
W art. 35 ust. 1 ustawy o lasach określono kompetencje Nadleśniczego w następujący sposób: „Nadleśniczy prowadzi samodzielnie gospodarkę leśną w nadleśnictwie na podstawie planu urządzenia lasu oraz odpowiada za stan lasu. W szczególności nadleśniczy: 1) reprezentuje Skarb Państwa w stosunkach cywilnoprawnych, w zakresie swojego działania; 2) kieruje nadleśnictwem jako podstawową jednostką organizacyjną Lasów Państwowych; 2a) bezpośrednio zarządza lasami, gruntami i innymi nieruchomościami Skarbu Państwa, pozostającymi w zarządzie Lasów Państwowych; 2b)(uchylony) 2c) inicjuje, koordynuje oraz nadzoruje działalność pracowników nadleśnictwa; 3) ustala organizację nadleśnictwa, w tym podział na leśnictwa zapewniający leśniczym prawidłowe wykonywanie zadań gospodarczych, oraz zatrudnia i zwalnia pracowników nadleśnictwa; 4) organizuje ochronę mienia i zwalczanie szkodnictwa leśnego.” W § 23 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe rozwinięto te kompetencje o następujące, istotne z punktu widzenia niniejszego artykułu kwestie: opracowywanie planów gospodarczo-finansowych i odpowiedzialność za ich właściwą realizację, realizacja sprzedaży drewna oraz innych produktów i usług, decydowanie i odpowiadanie za podejmowanie i prowadzenie innej działalności, poza gospodarką leśną, w Nadleśnictwie.
Mając na względzie powyższe można skonstatować, że Nadleśniczemu przypisano szeroki zakres kompetencji kierowniczych, pozwalających mu przede wszystkim na: samodzielne prowadzenie gospodarki leśnej w Nadleśnictwie, bezpośrednie zarządzanie lasami, gruntami i innymi nieruchomościami Skarbu Państwa, znajdującymi się w obrębie Nadleśnictwa, prowadzenie sprzedaży różnych produktów i usług, a także inicjatywę w zakresie podejmowania działalności odmiennej niż gospodarka leśna.
Co więcej, zarówno w przypadku art. 35 ust. 1 ustawy i § 23 Statutu, wyliczenie kompetencji Nadleśniczego poprzedza użycie sformułowania: „w szczególności”, co pozwala na uznanie, że katalog kompetencji Nadleśniczego nie jest zamknięty.
W konsekwencji, biorąc pod uwagę tylko i wyłącznie zakres kompetencji Nadleśniczego przewidziany w ustawie i Statucie, można stwierdzić, iż jest on uprawniony do zadecydowania o podjęciu działalności innej niż gospodarka leśna. Należy jednak zauważyć, że nawet gdyby tak szerokie kompetencje nie zostały Nadleśniczemu przyznane, to Nadleśnictwo jest predystynowane do prowadzenia gospodarki leśnej. W art. 6 ust. 1 punkt 1 ustawy zdefiniowano gospodarkę leśną jako działalność leśną w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania – z wyjątkiem skupu – drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaż tych produktów oraz realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu. W polskim prawodawstwie brak jest definicji legalnej pozaprodukcyjnych funkcji lasu, niemniej jednak można sięgnąć do określenia tego pojęcia, zawartego w Encyklopedii Leśnej. Wskazuje się w niej, że są to funkcje glebochronne, wodochronne, ochrona przed lawinami, funkcje dydaktyczne, turystyczne, rekreacyjne i inne. Zatem Nadleśnictwo może prowadzić działalność, która wpisywałaby się w pozaprodukcyjne funkcje lasu – funkcje dydaktyczne, turystyczne, rekreacyjne – a więc byłaby formą realizacji gospodarki leśnej. Przy czym byłoby to działanie tym bardziej prawidłowe, że w art. 8 punkt 3 ustawy przewidziano, że gospodarkę leśną prowadzi się przy zachowaniu zasady ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów, a więc również funkcji pozaprodukcyjnych.
Podsumowując, prowadzenie działalności spoza zakresu gospodarki leśnej wydaje się być możliwe i zgodne z prawem, pod warunkiem, że mieści się ona w możliwościach danego Nadleśnictwa i jest zbieżna z celami utworzenia Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, a także pod warunkiem przyjęcia prawidłowego rozliczenia środków z tego rodzaju działalności oraz dopełnienia formalności, w tym przygotowania stosownych umów i regulaminów.
Podsumowanie
Nadleśnictwa zostały utworzone przede wszystkim po to, aby prowadzić gospodarkę leśną. Należy jednak zauważyć, że Nadleśniczym przypisano szereg kompetencji, które umożliwiają podjęcie decyzji o prowadzeniu innej niż gospodarka leśna działalności. W związku z tym jak najbardziej uzasadnione jest wychodzenie z inicjatywą prowadzenia takich działań, które pozwoliłyby na maksymalne wykorzystanie zasobów Nadleśnictwa z korzyścią zarówno dla samej jednostki, jak i dla użytkowników lasów.
KODEKS PRACY A PONADZAKŁADOWY UKŁAD ZBIOROWY PRACY
Szkolenie będzie dotyczyć różnic pomiędzy tym, jak prawa i obowiązki pracowników kształtują przepisy powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, a jak ma się do tego Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników Lasów Państwowych, tak aby w efekcie uniknąć stosowania nieodpowiednich regulacji.
