Cechowanie i legalizacja drewna w przypadku współwłasności lasu

W Polsce niewątpliwie dominują lasy będące własnością Skarbu Państwa. Jednakże sporo terenów leśnych znajduje się też w rękach prywatnych. Zgodnie z ustawa o lasach – nadzór nad gospodarką leśną prowadzoną w tych lasach sprawują starostowie, którzy jednak w drodze porozumienia, mogą powierzyć prowadzenie spraw z zakresu nadzoru właściwemu miejscowo Nadleśniczemu. Bardzo często przedmiotem takiego powierzenia jest cechowanie i legalizacja drewna.

Zgodnie z art. 14a ust. 3 ustawy o lasach: „Drewno pozyskane w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa cechuje starosta, który wystawia właścicielowi lasu dokument stwierdzający legalność pozyskania drewna.” W przypadku przerzucenia tej czynności na Nadleśniczego właściwego Nadleśnictwa – jest ona wykonywana przez pracowników Nadleśnictwa, mającym w zakresie kompetencji sprawowanie pieczy nad lasami prywatnymi.

Jeżeli właścicielem nieruchomości leśnej jest jedna osoba – sprawa jest (przynajmniej w teorii) łatwa i przyjemna. Właściciel pozyskuje drewno, następnie występuje o jego ocechowanie (czyli o trwałe umieszczenie na pozyskanym drewnie znaku graficznego, literowego lub cyfrowego oraz kolejnego numeru sztuki albo numeru stosu drewna) oraz o wydanie świadectwa legalności pozyskania drewna. Jednakże jeżeli las ma więcej niż jednego właściciela, to sytuacja nieco nam się komplikuje.

 

Cechowanie i legalizacja drewna w przypadku współwłasności lasu - zdjęcie
cytat - zdjęcie

Wycinka drzew, a następnie pozyskanie i zalegalizowanie drewna traktowane są bowiem jako czynności przekraczające zwykły zarząd nad rzeczą, a więc wymagają zgody wszystkich współwłaścicieli.

Takie stanowisko wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. (sygn. akt: II OSK 773/11): Zasadnie również zaakceptował Sąd Wojewódzki stanowisko organu odwoławczego, zgodnie z którym w przypadku gdy las stanowi współwłasność kilku osób to pozyskiwanie drewna i wystąpienie o świadectwo legalności w trybie art. 14a ust. 3 ustawy o lasach stanowi czynność przekraczającą zwykły zarząd w myśl art. 199 KC. i wymaga zgody wszystkich współwłaścicieli bądź zastępującego taką zgodę orzeczenia sądu. Zaznaczyć należy, że drzewa rosnące na działkach leśnych stanowią części składowe nieruchomości (art. 48 KC.), a zatem współwłasność nieruchomości rozciąga się na części składowe. Drzewo pozyskane z lasu stanowi z kolei pożytki, w rozumieniu art. 53 § 1 KC. Pobieranie zaś pożytków jest niewątpliwie atrybutem prawa do rzeczy. Jeżeli zatem las objęty jest współwłasnością, to również drzewa wycięte z tego lasu stanowią rzecz wspólną przysługującą wszystkim współwłaścicielom. Zgodnie z art. 207 KC. pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. […] Zaznaczyć należy, że zgodnie z art. 14a ust. 3 cyt. ustawy, drewno pozyskane w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa cechuje starosta, który wystawia właścicielowi lasu dokument stwierdzający legalność pozyskania drewna. Właściwa wykładnia przytoczonego przepisu prowadzi do wniosku, że stwierdzenie legalności pozyskania drewna przez właściwy organ dokonywane jest w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym. Oznacza to, że organ nie tylko stwierdza legalność pozyskanego drewna w zakresie ilości drzew oraz ich pochodzenia z oznaczonej nieruchomości, ale też sprawdza czy drewno pozyskane zostało przez osobę uprawnioną, tj. właściciela. Oczywiście jeżeli las, z którego drewno zostało pozyskane, stanowi współwłasność, to uwzględnione muszą być przepisy Kodeksu cywilnego stanowiące o rozporządzaniu rzeczą wspólną i czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu (art. 199, 201 KC.). Należy przyjąć, że obowiązek ocechowania drewna pozyskanego z lasów służy stwierdzeniu legalności pozyskania (por. System Prawa Prywatnego. Tom 1. Prawo cywilne – część ogólna, pod red. M. Safjana, wyd. 2, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2012, s. 1357). Potwierdzeniem tego jest regulacja rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 24 lutego 1998 r. (Dz.U. 1998 Nr 36, poz. 201 ze zm.) określającego wzór świadectwa legalności pozyskania drewna, w którym wyraźnie przewidziano wpisy dotyczące nie tylko położenia lasu (miejscowość, numery działek), ale też wskazanie osób, którzy są właścicielami lub współwłaścicielami nieruchomości leśnej. Jeżeli więc w świadectwie musi być wpis co do tego, czy nieruchomość leśna stanowi własność jednej osoby, czy współwłasność kilku osób, to organ ma obowiązek dokonać w tym zakresie ustaleń, na podstawie stosownych dokumentów. W kontekście poczynionych uwag trudno uznać za dopuszczalne wydanie świadectwa legalności pozyskania drewna jednemu ze współwłaścicieli lasu, nielegitymującego się zgodą pozostałych współwłaścicieli bądź wymaganym orzeczeniem sądowym. Zasadnie zatem organ odwoławczy wskazał na obowiązek uzupełnienia wniosku przez skarżącego, przez przedłożenie dokumentów wykazujących jego uprawnienie do pozyskania drewna i uzyskania świadectwa legalności.” (pogrubienia własne – A. Ł.)

Podobnie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 9 grudnia 2010 r. (II SA/Rz 801/10) oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach z dnia 7 grudnia 2017 r. (II SA/Ke 465/17).

Czym są te tajemnicze czynności zwykłego zarządu? Trudno sformułować jedną definicję, bo będą się one różnić w przypadku różnorakich rzeczy, niemniej jednak za czynności zwykłego zarządu uważa się działania mające na celu normalną eksploatację rzeczy – np. konserwację, ochronę rzeczy, pobieranie z niej dochodów, zwykłe korzystanie z rzeczy. Z kolei czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu to w dużym uproszczeniu aktywności polegające na zbyciu, obciążeniu rzeczy, ingerencji w jej istotę.

Dlaczego to rozróżnienie ma takie znaczenie? Dlatego, że zgodnie z art. 201 Kodeksu cywilnego do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli, a w razie braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności. Natomiast w razie przekroczenia zwykłego zarządu – niezbędna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli, a jeśli nie udało się jej osiągnąć, to współwłaściciele, których udziały w prawie własności wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia spornej kwestii przez sąd, który przy rozstrzyganiu sprawy weźmie pod uwagę cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.

Jak to przekłada się na pracę leśnika zajmującego się lasami prywatnymi? Otóż przed cechowaniem drewna i wydaniem świadectwa legalności pozyskania – powinien on zweryfikować czy dana działka leśna ma jednego właściciela czy też może kilku współwłaścicieli. Jeżeli zaistnieje drugi z tych wariantów, to powinien zapytać o zgodę wszystkich współwłaścicieli na cechowanie i legalizację drewna, a każdego z nich powinien ująć w świadectwie legalności pozyskania drewna, zwłaszcza że imiona i nazwiska lub firmy współwłaścicieli znajdują się w księgach wieczystych. Jeśli zgoda wszystkich współwłaścicieli nie zostanie przedstawiona – należy powstrzymać się z czynnościami cechowania i zalegalizowania drewna do czasu jej otrzymania, tak aby wydane świadectwo legalności pozyskania drewna rzeczywiście spełniało swą funkcję.

 

Podsumowanie

Cechowanie i legalizacja drewna to czynności, które należy wykonywać nie tylko w oparciu o przepisy ustawy o lasach, ale również po przeanalizowaniu kwestii cywilnoprawnych, takich jak współwłasność nieruchomości leśnej. W takim przypadku wyżej wymienione działania wymagają zgody wszystkich współwłaścicieli, a w świadectwie legalności należy wskazać każdego z nich.

KODEKS PRACY A PONADZAKŁADOWY UKŁAD ZBIOROWY PRACY

Szkolenie będzie dotyczyć różnic pomiędzy tym, jak prawa i obowiązki pracowników kształtują przepisy powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, a jak ma się do tego Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników Lasów Państwowych, tak aby w efekcie uniknąć stosowania nieodpowiednich regulacji.

zdjecie blog
autor

Autor

Anna Łęczyńska - radca prawny od 2011 roku zajmujący się tematyką leśną.