Zadaniowy czas pracy
Praca zadaniowa to coraz częściej stosowany system czasu pracy, ponieważ pozwala on na elastyczność w wykonywaniu obowiązków służbowych przez pracownika. O ile rozwiązanie to jest często wprowadzane przy zatrudnianiu na stanowiskach wymagających od pracownika samodzielnego zarządzania swoim czasem pracy – np. w przypadku wszelkiego rodzaju zawodów artystycznych, to czy możliwe jest jego zastosowanie w leśnictwie?
Zgodnie z art. 140 Kodeksu pracy: „W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129.” Z zacytowanego powyżej przepisu wynika, że pracodawca po prostu wyznacza pracownikowi zadania, które ma wykonać, bez ustalania pracownikowi rozkładu czasu pracy oraz bez ewidencjonowania przepracowanych przez niego godzin. Pozwala to obu stronom na nieco większą swobodę działania niż w przypadku pracy od przysłowiowej 8:00 do 16:00, jednakże pracodawca musi pamiętać o tym, że zadania mają być powierzone pracownikowi w taki sposób, aby nie poświęcał na ich wykonanie więcej niż 8 godzin dziennie i 40 godzin w tygodniu.
Mitem jest bowiem to, że przy stosowaniu zadaniowego czasu pracy nie mogą pojawić się nadgodziny. Z szeregu wyroków Sądu Najwyższego wynika, że z nadgodziny mogą wystąpić nawet przy zadaniowym czasie pracy, jeżeli pracodawca powierzył pracownikowi tyle pracy, że niemożliwe było jej wykonanie we wskazanym powyżej zakresie godzinowym.
Wiemy już na czym polega zadaniowy czas pracy, zatem należy przejść do tego, czy można stosować ten system w stosunku do pracowników Lasów Państwowych. Odpowiedź byłaby oczywista, gdyby nie Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla Pracowników Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, który – zgodnie z art. 9 § 1 Kodeksu pracy – jest pełnoprawnym źródłem prawa pracy dla osób zatrudnionych w Lasach Państwowych. W przepisie tym stwierdza się, że: „Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.” Zatem skoro Układ zawiera osobne, pozakodeksowe regulacje w tej materii, to trzeba je uwzględnić przy analizowaniu przedmiotowego problemu.
Z § 10 ust. 8 Układu wynika, że: „Czas pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach: leśniczego, podleśniczego, gajowego i strażnika leśnego, jest określany wymiarem ich zadań, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.” Jak odczytywać to postanowienie w kontekście całego Układu i Kodeksu pracy? Możliwe są dwie interpretacje. Pierwsza z nich zakłada, że twórcy Układu wyraźnie wskazali grupę, do której można stosować zadaniowy czas pracy – leśniczy, podleśniczy, gajowy i strażnik leśny. Natomiast druga z nich pozwala na przyjęcie, że w Układzie określono stanowiska, na których obowiązkowe jest stosowanie zadaniowego czasu pracy, a na innych stanowiskach nie ma takiego obowiązku, ale jest taka możliwość.
Które podejście jest więc prawidłowe? Mimo wszystko skłaniałabym się do pierwszego z nich, bowiem skoro autorzy Układu wyraźnie określili, iż zadaniowym czasem pracy objęci są leśniczowie, podleśniczowie, gajowi i strażnicy leśni, to system ten mieli zamiar wprowadzić wyłącznie wobec osób zajmujących te stanowiska, zwłaszcza że w innych częściach Układu nie zastrzeżono, aby możliwe było objęcie zadaniowym czasem pracy również innych stanowisk. Poza tym należy nawiązać do brzmienia art. 140 Kodeksu pracy, w którym uzależniono wprowadzenie zadaniowego czasu pracy od odpowiedniego uzasadnienia, wynikającego z rodzaju pracy, jej organizacji albo miejsca wykonywania. Wydaje się więc, że twórcy Układu prawidłowo odnieśli zadaniowy czas pracy do stanowisk, w ramach których zadania służbowe są realizowane w różnych godzinach, często według bieżących potrzeb, z dużą dozą samodzielności i decyzyjności po stronie pracownika, bez większego nadzoru ze strony pracodawcy, zwłaszcza z uwagi na wykonywanie czynności w terenie, a nie w biurze.
Niemniej jednak odpowiednie zmiany do Układu w tym zakresie pozwoliłyby pozbyć się wątpliwości i dostosować jego brzmienie do zmieniających się realiów, bowiem obecnie zadaniowym czasem pracy nie tylko warto objąć pracowników działających przede wszystkim w terenie, ale również pracowników zajmujących się np. promocją i marketingiem, tak aby mogli na bieżąco publikować materiały w Internecie i reagować na głosy użytkowników portali społecznościowych.
Podsumowanie
Przy rozpatrywaniu czy w stosunku do danego pracownika Lasów Państwowych możemy zastosować zadaniowy czas pracy, konieczne jest sięgnięcie do Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Państwowego Gospodarstwa Lasy Państwowe, który – obok Kodeksu pracy – również jest źródłem przepisów określających prawa i obowiązki pracowników.
KODEKS PRACY A PONADZAKŁADOWY UKŁAD ZBIOROWY PRACY
Szkolenie będzie dotyczyć różnic pomiędzy tym, jak prawa i obowiązki pracowników kształtują przepisy powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy, a jak ma się do tego Ponadzakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników Lasów Państwowych, tak aby w efekcie uniknąć stosowania nieodpowiednich regulacji.
