Udostępnienie drogi leśnej do ruchu a służebność drogi koniecznej
8 października 2019 r. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych wydał Zarządzenie Nr 54 w sprawie wprowadzenia wytycznych dotyczących korzystania z dróg leśnych, a także ich oznakowania i udostępniania dla ruchu pojazdami silnikowymi, zaprzęgowymi i motorowerami. Zarządzenie to reguluje zasady udostępniania dróg leśnych do ruchu. Jednak czy może przełożyć się na już istniejące lub przyszłe wnioski o ustanowienie służebności drogi koniecznej na drodze udostępnionej do ruchu kołowego?
Zmieniająca się sieć dróg, podziały nieruchomości oraz rozbudowa terenów mieszkalnych niejednokrotnie powoduje, iż mieszkańcy danej miejscowości mogą dojechać do swoich zabudowań jedynie za pośrednictwem drogi leśnej. Większość dróg nie była jak dotąd udostępniona do ruchu kołowego, a przejazdy nimi opierały się na ryzyku – czy spotka się po drodze Strażnika Leśnego, który wlepi mandat, czy nie, czy napotka się na szlaban, czy jednak droga pozostanie otwarta. Trudno było się więc dziwić właścicielom nieruchomości bez dostępu do drogi publicznej, że występowali z wnioskami o ustanowienie służebności drogi koniecznej na gruncie leśnym, chcąc zabezpieczyć sobie bezproblemowy dojazd, a także chociażby uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy. Szerzej ten problem opisywaliśmy w artykule pt. „Służebność drogi koniecznej na gruntach leśnych” – http://prawolasu.com/sluzebnosc-drogi-koniecznej-na-gruntach-lesnych
Część tego rodzaju wniosków była pozytywnie rozpatrywana już na etapie złożenia ich w Nadleśnictwie, jednak wiele z nich wymagało rozstrzygnięcia przez sąd, gdyż część Nadleśniczych nie chciało obciążać gruntów Skarbu Państwa bez możliwości podparcia się orzeczeniem sądowym. Prowadziło to do wieloletnich sporów z udziałem świadków i biegłych, które zazwyczaj kończyły się przegraną Nadleśnictw.
Zdaje się, że wydanie przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych wspomnianego powyżej Zarządzenia Nr 54 doprowadziło do zwiększenia sieci udostępnionych dróg.
Ze wspomnianego powyżej aktu wynika, że udostępnienie drogi leśnej do ruchu publicznego następuje na mocy zarządzenia Nadleśniczego w przypadkach uzasadnionych, podyktowanych warunkami lokalnymi oraz potrzebami społecznymi. Oznacza to, że obecnie Nadleśniczy może bez obaw udostępnić drogę do ruchu kołowego, jeżeli właściwie to uzasadni np. wskazując, że dana nieruchomość nie ma dostępu do drogi publicznej, albo że przez drogę leśną przejeżdża szereg mieszkańców danej miejscowości. Dalej Zarządzenie Nr 54 stanowi o tym, że drogi leśne udostępnione do ruchu mają oznakowane drogowskazem i znajdować się na nich mają tablice informacyjne zgodne ze wzorem zamieszczonym w załączniku do Zarządzenia. Zasady korzystania z dróg leśnych określa regulamin wprowadzony przez Nadleśniczego odrębnym zarządzeniem, który jest udostępniany na stronie internetowej Nadleśnictwa, w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń Nadleśnictwa.
Zarządzenie Nr 54 dozwala na czasowe wyłączenie drogi leśnej z udostępnienia, które jednak nie może być dłuższe niż rok i w przypadku, gdy przekracza 7 dni – powinno być wprowadzone przez Nadleśniczego decyzją, podaną do wiadomości określonym osobom i instytucjom. W związku z tą ostatnią regulacją można dojść do wniosku, że udostępnienie drogi leśnej do ruchu w trybie Zarządzenia Nr 54 ma raczej charakter pewny i długotrwały.
Jak jednak przełożyć to na roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej? Po pierwsze, jeśli takowy wniosek wpłynie do Nadleśnictwa – Nadleśniczy powinien rozważyć udostępnienie drogi leśnej do ruchu na podstawie Zarządzenia Nr 54, co mogłoby zamknąć spór i pozwolić na uniknięcie długotrwałej i kosztownej (w przypadku przegranej) sprawy sądowej. Wymaga to jednak zastanowienia się nad tym, czy załatwi w ten sposób partykularny interes jednej osoby/rodziny, czy jednak beneficjentem takiego rozwiązania będzie więcej osób – np. społeczność danej wsi. Po drugie, Nadleśniczy może złożyć taką propozycję w postępowaniu sądowym, co powinno korzystnie wpłynąć na ugodowe zakończenie sporu. Po trzecie, udostępnienie drogi na podstawie Zarządzenia Nr 54 pozwala Nadleśniczemu kontrolować to, co się dzieje na drodze, bowiem jej użytkowników będzie obowiązywał wspomniany wcześniej regulamin. W tym kontekście udostępnienie drogi na bazie Zarządzenia Nr 54 może być o wiele korzystniejsze niż przegrana sprawa w sądzie, która będzie się sprowadzała do obciążenia nieruchomości Skarbu Państwa i stwierdzenia, że dane osoby mogą po prostu korzystać z drogi w celu dojazdu i przechodu, bez konieczności dostosowywania się do jakichkolwiek zasad. W konsekwencji udostępnienie drogi jest rozwiązaniem, które nie obciąża nieruchomości Skarbu Państwa (brak wpisu w księdze wieczystej), pozwala Nadleśniczemu panować nad sytuacją na drodze oraz może eliminować wnioski o ustanowienie służebności drogi koniecznej.
Należy jednak mieć na względzie również pewne minusy. Otóż udostępnienie jest nieodpłatne, natomiast służebność jest ustanawiana za wynagrodzeniem. Ponadto, osoba ubiegająca się o ustanowienie służebności drogi koniecznej może uważać, że udostępnienie nie gwarantuje jej w przyszłości korzystania z drogi, bo droga za parę lat może być np. wyłączona z sieci dróg udostępnionych. W związku z tym w dalszym ciągu może chcieć wystąpić na drogę sądową lub kontynuować postępowanie. Wówczas do oceny sądu należeć będzie czy interes tej osoby jest należycie zabezpieczony poprzez samo udostępnienie drogi, czy też jednak zachodzi konieczność ustanowienia służebności.
Niemniej jednak warto poddać pod rozwagę każde z możliwych rozwiązań, tak aby wybrać najoptymalniejsze z nich, zwłaszcza że dzięki Zarządzeniu nr 54 Nadleśniczowie mogą pozbyć się obawy, że ktoś im zarzuci, że udostępnili drogę do ruchu kołowego, gdyż Zarządzenie zdaje się pozostawiać dużą swobodę w tym zakresie.
Podsumowanie
Zarządzenie Nr 54 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych w sprawie wprowadzenia wytycznych dotyczących korzystania z dróg leśnych, a także ich oznakowania i udostępniania dla ruchu pojazdami silnikowymi, zaprzęgowymi i motorowerami wydaje się być wyjściem naprzeciw potrzebom właścicieli nieruchomości nie mających dostępu do drogi publicznej lub mieszkańców, którzy zwyczajowo korzystali z drogi leśnej w celu dojazdu do swoich domów. Jednakże przy podejmowaniu decyzji, czy udostępnić drogi do ruchu kołowego należy mieć na względzie wszystkie plusy i minusy tego rozwiązania, tak aby rozważyć czy jednak ustanowienie służebności drogi koniecznej nie będzie lepszą opcją.
NAJEM CZY DZIERŻAWA?
W czasie tego szkolenia szczegółowo omówimy problematykę najmu i dzierżawy, różnic między tymi umowami, a także wskażemy, jak najlepiej jest skonstruować postanowienia umowne, tak aby później uniknąć problemów, z którymi stykaliśmy się w naszej praktyce. Oczywiście zapewnimy ciekawe materiały szkoleniowe, w tym wzory umów, z których możesz później korzystać.
